Apstrakt: U radu se na osnovu arhivske građe i literature daje pregled jednog dramatičnog događaja za srpski narod s obje strane rijeke Drine iz vremena rata u Socijalističkoj Republici Bosni i Hercegovini (SR BiH), vođenog krajem 20. vijeka. Opisuju se dešavanja sa sjednice Narodne skupštine Republike Srpske (NS RS) iz maja 1993, na kojoj je odbijen Vens–Ovenov mirovni plan. Ova odluka je pogoršala spoljnopolitički položaj RS i odnose sa SR Jugoslavijom (SRJ). Ipak, ubrzo se ispostavila ispravnom za srpsku stranu, jer je RS u Dejtonu dobila međunarodno priznanje, koje bi sprovođenjem mirovnog plana iz 1993. bilo onemogućeno.

Ključne reči: Narodna skupština Republike Srpske, Pale, Bosna i Hercegovina, Slobodan Milošević, Dobrica Ćosić, Radovan Karadžić, Ratko Mladić, Vens–Ovenov plan

Rezime: Za 30. sjednicu NS RS na Palama, održanu maja 1993. godine, može se sa sigurnošću reći da predstavlja jedan od prelomnih događaja za srpski narod tokom građanskog rata u BiH. Na njoj je, poslije dugih i isrcrpljujućih rasprava, odlučeno da se Vens–Ovenov plan odbije, a da konačnu odluku o tom pitanju donese narod na referendumu. Odluka naroda u RS bila je identična onoj koju su donijeli poslanici u skupštinskim klupama. Rukovodstvo RS smatralo je ovaj plan izuzetno nepovoljnim, posebno što bi njegovom implementacijom prestala da postoji RS, koja je za srpski narod već tada predstavljala simbol sopstvene slobode, što se može zaključiti i iz izjava sa pomenutog skupštinskog zasjedanja. S druge strane, rukovodstvo SRJ, potpomognuto grčkim i ruskim političarima, pokušavalo je na sve moguće načine da izvrši pritisak na lidere RS na Palama da prihvate ovaj plan, što bi veoma izvjesno omogućilo i ukidanja sankcija za njihovu zemlju. Odbijanje NS RS da to učini dovelo je do sukoba između dva srpska rukovodstva, što će za srpsku stranu u ratu imati veoma negativne posljedice. Iako su prijetnje bile potpuno otvorene, do napada snaga NATO-a na srpske položaje nije došlo nakon odbijanja mirovnog plana, a sama RS uspjela je da se uprkos svemu odbrani i dočeka međunarodno priznanje na kraju rata.