Apstrakt: Pored posvećenosti Jugoslavije pitanju otplate američkih ratnih dugova, značajno mesto u odnosima sa SAD za vreme međuratnog razdoblja zauzimali su bilateralni trgovinski pregovori. Rad rekonstruiše problem tumačenja ugovora sklopljenog između Srbije i SAD 1881. godine, u kontekstu odnosa nove jugoslovenske države i Amerike. Uprkos obostranoj nameri za unapređenje trgovinskih odnosa, različite ekonomske politike, nedovoljan značaj bilateralne trgovine u ukupnom obimu spoljne trgovine obeju strana i klirinški platni sistem Jugoslavije otežavali su sklapanje ugovora.

Ključne reči: Jugoslavija, SAD, trgovinski ugovor, kliring, carine

Rezime

Rad analizira jugoslovensko-američke trgovinske pregovore u periodu između dva svetska rata, sa posebnim osvrtom na pitanje validnosti starog sporazuma i razmatranje novog ugovora ispraćenih ekonomskim izazovima i političkim preprekama. Nakon formalnog priznanja nove jugoslovenske države od strane SAD i obostrane namere da se unapredi ekonomska saradnja, proces sklapanja novog trgovinskog ugovora bio je opterećen brojnim poteškoćama. Jugoslovenska vlada i američka administracija nastojale su da postignu dogovor koji bi odgovarao novim međunarodnim uslovima, ali pravne prepreke, kao i neusklađenost zajedničkih interesa otežavale su proces. SAD su se oslanjale na ekonomsku politiku koja bi se jednako primenjivala na sve evropske zemlje, dok je Jugoslavija bila fokusirana na zaštitu svojih državnih interesa, često uslovljenih političkim okolnostima koje su proizilazile iz odnosa sa drugim zemljama. Značajan uticaj na bilateralne odnose imala su protekcionistička trgovinska politika SAD, pitanje ratnih dugova i jugoslovensko oslanjanje na klirinški model platnog prometa. Tokom pregovora, SAD su zagovarale slobodnu trgovinu i primenu klauzule najpovlašćenije nacije, dok je Jugoslavija u razmatranju predloga pokazivala oprez zbog mogućih posledica koje su odredbe ugovora sa Sjedinjenim Državama mogle da izazovu u odnosima sa Italijom. Uprkos brojnim pokušajima, do 1936. godine nije sklopljen sveobuhvatan trgovinski ugovor dok su pregovori i dalje ostali opterećeni usled ekonomskih nesuglasica i različitih interesa.