Apstrakt: U radu se na osnovu jugoslovenskih i nemačkih izvora, kao i relevantne literature analiziraju poseta Josipa Broza Tita Nemačkoj Demokratskoj Republici juna 1965. godine, njena najava, pripreme, tok, te reakcije i posledice koje je imala po odnose Jugoslavije sa dvema nemačkim državama. Posebna pažnja posvećena je razlozima koji su uticali na jugoslovensko rukovodstvo da donese odluku o zvaničnoj poseti Istočnom Berlinu, uz ukazivanje na značaj koji je ona imala kako za Beograd i Istočni Berlin, tako i za Bon.

Ključne reči: Josip Broz Tito, Valter Ulbriht, Jugoslavija, Nemačka Demokratska Republika, Savezna Republika Nemačka, nemačko pitanje, jugoslovensko-nemački odnosi

Rezime

Poseta Josipa Broza Tita Nemačkoj Demokratskoj Republici juna 1965. godine predstavljala je značajan događaj, ne samo u odnosima Jugoslavije i Istočne Nemačke, već i u širem kontekstu nemačko-nemačkih odnosa, spoljnih politika Istočne i Zapadne Nemačke, kao i jugoslovenske politike prema nemačkom pitanju i evropskoj bezbednosti. U pitanju je bila prva zvanična poseta Istočnoj Nemačkoj lidera zemlje koja nije bila članica Istočnog Bloka, te je kao takva bila od izuzetnog značaja za jačanje legitimiteta istočnonemačkih vlasti. U svetlu toga, Istočni Nemci bili su spremni da uoči posete radi međunarodnog prestiža potisnu u drugi plan ideološke i druge nesuglasice. Poseta ipak nije donela neposredne koristi za istočnonemački režim. Za Vladu u Bonu ona je predstavljala najdirektnije mešanje u nemačku nacionalnu politiku i narušavanje nemačkog jedinstva. Stav Bona prema Jugoslaviji ostao je suzdržan u mesecima koji su usledili nakon Titove posete, posebno u pogledu brojnih otvorenih bilateralnih pitanja. Međutim, prethodno ugovoreni finansijski i trgovinski sporazumi nisu otkazivani. Za jugoslovensku stranu Titova poseta Nemačkoj Demokratskoj Republici bila je sastavni deo približavanja Istoku, ali i manifestacija jugoslovenskog stava prema nemačkom pitanju i izraz njene evropske politike. Ona je predstavljala svesno vršenje pritiska na Bon u cilju rušenja Halštajnove doktrine i istovremenu podršku socijalističkoj, „miroljubivoj“ Nemačkoj koja neće posezati za revizijom granica, pa je samim tim predstavljala i doprinos bezbednosti na evropskom kontinentu. Ona je bila svesni korak u cilju snaženja međunarodnih pozicija Istočne Nemačke kao protivteže Zapadnoj, uz istovremeno nastojanje da očuva sopstvene vanblokovske pozicije.