Apstrakt: U članku se na osnovu dostupne arhivske građe i relevantne literature daje pregled ekonomskih ulaganja jugoslovenske federacije i Republike Srbije u Kosovo i Metohiju, kao autonomnu oblast, odnosno pokrajinu, od kraja Drugog svetskog rata do 70-tih godina 20. veka. Na osnovu analiza rada nadležnih partijskih i državnih tela, opisan je politički uticaj vrha jugoslovenske federacije na usvajanje i sprovođenje dugoročno neodrživih i populističkih mera koje su imale za cilj očuvanje mira na Kosovu i Metohiji.

Ključne reči: Albanci, Kosovo i Metohija, Srbija, Jugoslavija, Josip Broz Tito, politički odnosi, privredne investicije, Savez komunista Jugoslavije

Rezime

Jugoslavija je iz Drugog svetskog rata izašla sa velikim materijalnim gubicima, pa je nova, komunistička vlast, bila primorana da pojačano ulaže u ekonomsku izgradnju. U drugoj polovini 50-ih godina 20. veka ekonomske investicije jugoslovenske federacije i Republike Srbije u Kosovo i Metohiju počele su da rastu. Tokom perioda 1966–1970. jugoslovenska federacija je od Svetske banke uzela oko 94,3 miliona dolara zajma za razvoj Kosova i Metohije, što je iznosilo oko 21,5% od ukupne visine kredita podignutih za razvoj svih nerazvijenih oblasti. Novac je, takođe, davala Republika Srbija koja je od 1965. do 1970. godine u Kosovo i Metohiju investirala 60 milijardi dinara iz republičkog budžeta i oko 30 milijardi dinara preko bankarskih kredita. Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija nije bila u obavezi da daje novac na ime bilo kakvog republičkog doprinosa. Ipak, ni izrazito popustljiva državna politika prema nacionalnim zahtevima nije popravila ekonomsku situaciju: privredni gubici Pokrajine su tokom 1968. bili veći za oko 436% u odnosu na prethodnu godinu. Krajem 60-ih godina 20. veka Josip Broz Tito je potvrdio nameru jugoslovenske federacije da i dalje investira u razvoj Kosova i Metohije, uprkos narastajućem nezadovoljstvu razvijenih republika koje su smatrale da time oštećuju sopstveni progres. Formiranje Saveza komunista Kosova i promena imena Kosova i Metohije u Socijalističku Autonomnu Pokrajinu Kosovo, što je kodifikovano dotad nepoznatim rešenjima u ustavnoj praksi, nisu popravili elementarnu ekonomsku održivost Pokrajine. Jaz u razvijenosti se iz godine u godinu povećavao, bez obzira na svu pomoć koja se sa nivoa jugoslovenske federacije, Republike Srbije i ostalih jugoslovenskih republika slivala u pokrajinski budžet.