Apstrakt: U članku je analiziran rad Publicističko-izdavačkog zavoda „Jugoslavija“ (1956–1962), čiji su osnovni zadatak bili „spoljna propaganda“ i promocija socijalističke Jugoslavije u svetu. Stavljen u kontekst globalnog Hladnog rata, članak pruža detaljniji uvid u samu instituciju, način njenog funkcionisanja, kadrovsku politiku, sadržaj i glavne publikacije, dok, s druge strane, otkriva ceo sistem jugoslovenskog „propagandnog“ nastupanja u inostranstvu. Sȃmo istraživanje bazira se na neobjavljenoj arhivskoj građi, koja osvetljava značajnu ulogu Publicističko-izdavačkog zavoda „Jugoslavija“ u promociji zemlje krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina 20. veka.

Ključne reči: Publicističko-izdavački zavod „Jugoslavija“, jugoslovenska spoljna propaganda, socijalistička Jugoslavija, izdavačka delatnost, istorija institucije, Informativni bilten o Jugoslaviji

Rezime

Sredinom pedesetih godina, kada je jugoslovenska država postepeno oblikovala sopstvenu spoljnopolitičku doktrinu nesvrstanosti, zasnovanu na miroljubivoj koegzistenciji i ekvidistanci prema blokovima, karakterističnu po povezivanju s novim nezavisnim, postkolonijalnim državama, javila se konkretna potreba za aktivnom promocijom zemlje u svetu, pre svega, kako bi se ublažili pritisci koji su dolazili i s Istoka i sa Zapada. U tim trenucima, kao jedan od odgovora države, osnovan je Publicističko-izdavački zavod „Jugoslavija“, zamišljen kao institucija za proizvodnju i plasman najrazličitijih sadržaja iz političke, društvene, ideološke, ali i kulturno-umetničke stvarnosti Jugoslavije. Zavod je, kao spona između Sekretarijata za informacije i ostalih važnih državnih i partijskih ustanova, s jedne, i ambasada, s druge strane, ostvario zapaženu ulogu u sklopu sistema za globalnu promociju zemlje. Ipak, pokazalo se da je, pored određenih nepravilnosti detektovanih uoči njegovog gašenja, postojao ozbiljan nedostatak kadrova, pre svega onih visokokvalifikovanih, što je definitivno uticalo na kvalitet njegovog rada. Jedna od najznačajnijih publikacija Zavoda „Jugoslavija“ bio je Informativni bilten o Jugoslaviji (1956– 1959), koji je izlazio na nekoliko svetskih jezika. Časopis je distribuiran globalno, uglavnom preko jugoslovenskih ambasada koje su ga planski rasturale. Kao najreprezentativnije izdanje, Informativni bilten obrađivao je gotovo sve propagandne teme iz repertoara Zavoda, dok je kvantitativnom analizom utvrđeno da je naglasak bio na ekonomsko-socijalnim pitanjima.