Apstrakt: Članak se bavi slučajem hapšenja hrvatskog političkog emigranta Mirka Markotića maja 1980. godine i posledicama te afere na odnose Jugoslavije i Sjedinjenih Američkih Država. Razmotreni su pravni i politički aspekti ovog slučaja. Članak je najvećim delom zasnovan na dokumentima iz Arhiva Jugoslavije i Diplomatskog arhiva Ministarstva spoljnih poslova Republike Srbije.

Ključne reči: Mirko Markotić, hrvatska emigracija, Jugoslavija, SAD, Lorens Iglberger

Rezime

Aktivnosti jugoslovenskih političkih emigranata opterećivale su odnose između Jugoslavije i SAD tokom Hladnog rata. Krajem 1970-ih i početkom 1980-ih, hrvatski emigranti su na američkom tlu organizovali česte propagandne, političke i nasilne akcije protiv jugoslovenskih interesa. Zbog toga su jugoslovenske vlasti maja 1980. uhapsile i osudile na 11 godina zatvora hrvatskog emigranta Mirka Markotića koji je tada bio došao u Jugoslaviju. Pošto je Markotić imao dvojno državljanstvo (jugoslovensko i američko), njegovo hapšenje izazvalo je krizu u odnosima Jugoslavije i SAD u drugoj polovini 1980. godine. Iako Mirko Markotić nije pripadao eliti hrvatske emigracije, američke diplomate su u više navrata oštro protestovale protiv njegovog hapšenja i osude u Jugoslaviji. Jugoslovenski režim je želeo da izbegne kvarenje odnosa sa SAD, posebno neposredno posle smrti jugoslovenskog predsednika i partijskog lidera Josipa Broza Tita. Iz tog razloga, Mirko Markotić je pomilovan od strane Predsedništva Jugoslavije i potom deportovanu SAD januara 1981. godine. Takvom političkom odlukom okončana je ova kratka kriza, ali je pitanje emigranata nastavilo da stvara tenzije u odnosima Beograda i Vašingtona u narednim godinama.