Apstrakt: Na vrhuncu napora zemalja u razvoju da uspostave Novi međunarodni ekonomski poredak, Jugoslavija je, kao jedna od vodećih članica Pokreta nesvrstanih i Grupe 77 zemalja u razvoju (G-77), nastojala da dokaže da je moguće uspostaviti novi obrazac odnosa između industrijski razvijenih zemalja, kojima je delimično i sama pripadala i saveznika iz ove koalicije, čije su ekonomske baze još uvek bile u fazi izgradnje. U skladu sa određenim dominantnim grupama unutar UN-a, jugoslovenska teorija razvoja spajala je marksistička sa neoklasičnim ekonomskim shvatanjima u ambiciozan program globalne reforme koja je odstupala od stavova kapitalističkih i socijalističkih velesila. Ipak, u isto vreme, ova vizija globalizacije morala je da se nosi sa ideološkim, geopolitičkim i ekonomskim uticajem novonastale neoliberalne revolucije, koja je početkom osamdesetih počela bitno sužavati prostor za manevrisanje. Pored programskih načela sadržanih u zvaničnim dokumentima, ovaj rad prati i konkretne oblike jugoslovenske bilateralne ekonomske saradnje sa pojedinim afričkim zemljama.

Ključne reči: Pokret nesvrstanih, G-77, zemlje u razvoju, Jugoslavija, dijalog Sever-Jug, saradnja Jug-Jug

Rezime

Tokom pokušaja zemalja u razvoju da uspostave Novi međunarodni ekonomski poredak Jugoslavija je, kao istaknuta članica Grupe-77, nastojala da demonstrira mogućnost stvaranja nove paradigme u međunarodnim ekonomskim odnosima. Osnovni cilj bio je da se redefiniše dinamika između industrijski naprednijih zemalja, poput Jugoslavije, i njihovih partnera unutar koalicije, čiji su ekonomski temelji bili u početnoj fazi razvoja. Uprkos jedinstvenoj političkoj i ekonomskoj putanji Jugoslavije, njenoj liderskoj ulozi u Pokretu nesvrstanih i značaju u ekonomskom sukobu/dijalogu sever-jug, naučno ispitivanje njenih bilateralnih ekonomskih angažmana sa nesvrstanim i drugim zemljama u razvoju ostalo je nedovoljno istraženo u domenu međunarodnih studija. Učešće Jugoslavije u različitim inicijativama zapadnih vlada, ali i u misijama usklađenim sa alternativnim ili komplementarnim programima(o čemu svedoči njena uloga u G-77), doprinelo je njenom pozicioniranju kao doslednog i umerenog posrednika. Shodno tome, istraživanje dinamike, svojstvene ambivalentnim odnosima u Jugoslaviji, nudi nijansirano razumevanje strategija i praksi koje utiču na sfere interesovanja, kako za industrijalizovane nacije, tako i za proizvođače primarnih produkata. Oslanjajući se na široku lepezu nacionalnih i transnacionalnih izvora koji podupiru teorijski okvir njene spoljnoekonomske politike, ovaj članak pokreće istragu o tome kako su vodeće jugoslovenske vlasti doživljavale raskol između globalnog severa i globalnog juga u ekonomskim i drugim domenima. Pored toga, on se bavi razvojnim modelima koje je predložila Jugoslavija od ranih 1950-ih pa nadalje, bacajući svetlo na teorijske osnove koje su vodile njenu spoljnu ekonomsku politiku. Izvan teorijskog diskursa, članak se nastavlja na skiciranje empirijskih primera koji ilustruju praktičnu primenu mera koje se usvajaju tokom svakodnevne bilateralne ekonomske saradnje sa odabranim podsaharskim zemljama 1970-ih i 1980-ih. Stavljajući poseban naglasak na jedinstvenu vezu između socijalističke, iako strukturno severne ekonomije, i nekih od najnerazvijenijih afričkih nacija, članak usmerava pažnju na ključne aktere, razjašnjavajući njihove političke i poslovne motive. Štaviše, ispituje obrazloženje na kome zasniva ekspertizu projekta, razmatra uspostavljanje radne kulture u afričkim krajevima i procenjuje izazove sa kojima se suočavaju ovi novi oblici ekonomske saradnje, posebno u pozadini izazovnih okolnosti koje su preovladavale 1980-ih.