Apstrakt: U ovom radu se sa kulturološkog aspekta razmatra uloga ruske emigracije u formiranju slike u jugoslovenskom javnom mnjenju o životu u Sovjetskom Savezu na osnovu autentičnih svedočanstava „eksperata za ruska pitanja“ koji su bili publikovani u beogradskoj štampi tokom 1929. i 1930. godine. Analiza narativa ovih novinskih članaka i srodnih tekstova ukazuje na različitost posmatračkih pozicija u izveštavanju dvojice praških Rusa, levog esera Vladimira Ivanoviča Lebedeva i deputata partije „Seljačka Rusija“ (Krestьяnskaя Rossiя) Sergeja Semjonoviča Maslova. Studija slučaja obuhvata niz članaka objavljenih u listovima Politika, Vreme i Pravda.

Ključne reči: ruska emigracija, kulturna istorija, Kraljevina Jugoslavija, SSSR, jugoslovenska periodika, eksperti za ruska pitanja, Sergej Maslov, Vladimir Lebedev

Rezime

Glavni akcenat ovog rada stavljen je na analizu novinskih članaka dvojice ruskih emigranata koji su na stranicama beogradske štampe jugoslovenskoj javnosti prenosili „objektivne informacije“ o životu u Sovjetskom Savezu. Analizirani tekstovi levog esera Vladimira Ivanoviča Lebedeva i deputata partije „Seljačka Rusija“ Sergeja Semjonoviča Maslova objavljeni su u beogradskim listovima Politika, Vreme i Pravda u periodu od novembra 1929. do septembra 1930. godine. Status „objektivnih izveštača“ i „relevantnih stručnjaka za ruska pitanja“ među domaćom čitalačkom publikom, autori su stekli zahvaljujući posedovanju informacija prikupljenih direktno sa terena. Reč je o jednomesečnom Lebedevljevom ilegalnom boravku u SSSR-u i Maslovljevim izveštajima dobijenim od agenata koje je partija „Seljačka Rusija“, u saradnji sa drugim političkim liderima preko organizacije „Opus“, slala na terenski rad na teritoriju Sovjetskog Saveza. U radu je zastupljeno gledište da je razlika u političkim stavovima autora ovih tekstova neposredno uticala na način izveštavanja o životu u „Sovjetskoj Rusiji“, te se narativi u analiziranim tekstovima u značajnoj meri razlikuju, zavisno od toga kakve preferencije njihovi autori imaju prema Sovjetskom Savezu. Sa tim u vezi, slike i predstava o životu u Sovjetskom Savezu kod jugoslovenske čitalačke publike zasnovane su, i u značajnoj meri kreirane, na fonu ovih „objektivnih“ izveštavanja.