Apstrakt: U radu se na osnovu do sada neobjavljene arhivske građe Udruženja Mladi muslimani 1939, privatnih arhiva, Državnog arhiva Srbije, Vojnog arhiva, ali i drugih relevantnih izvora, analizira uspostavljanje organizacije Mladi muslimani, formirane u Sarajevu pred početak Drugog svetskog rata. Analizom se pokazuju identitet i ideaciono usmerenje organizacije, kao i njen odnos prema bosanskohercegovačkoj ulemi, državnosti Bosne i Hercegovine, nacionalnoj ideji, ustaškoj ideologiji, Komunističkom pokretu, i drugim idejnim strujama prisutnim u doba nastanka organizacije.

Ključne reči: Mladi muslimani, islam, nacionalni identitet, bošnjaštvo, Bosna i Hercegovina, društveni pokreti, Drugi svetski rat, panislamizam, Alija Izetbegović

Rezime

U radu se pokazuje da je, u vreme osnivanja, organizacija Mladi muslimani bila čisto religijskog, konkretnije islamskog karaktera, i da se ona ni na koji način nije bavila afirmacijom nacionalne (bošnjačke) ideje, kao i da je pitanje državnosti Bosne i Hercegovine bilo od sekundarne važnosti njenim članovima, u poređenju s brigom za stanje islamskog sveta, to jest umeta i panislamskog jedinstva. U fokusu rada organizacije bili su isključivo islamsko verovanje i aktivizam utemeljen na njemu, pri čemu su ideje koje su zastupane bile izrazito anti-ulemanske, i veoma često kritički postavljene prema onome što sunjeni članovi nazivali „bosanski islam”. Osim toga, stavovi članova su bili negativni i prema novim idejnim tokovima i vrednostima koje su dolazili sa zapada, ali i prema ustaškoj i nacističkoj ideologiji. Takođe, u radu pokazujemo i da je odnos prema komunističkim idejama i pokretu koji ih je zagovarao na teritoriji bivše Jugoslavije bio veoma negativan, i da su ih mladomuslimani videli kao najznačajniju pretnju, što je imalo radikalne posledice u poratnom periodu.