Apstrakt: Nekoliko nemačkih romskih-sintskih porodica, članova karavana putujućih artista, krenulo je iz srednje Nemačke u proleće 1942. i stiglo do Istanbula u januaru 1943, prošavši kroz ratom zahvaćen Balkan. Krajem januara 1943. su uhapšeni i iz Istanbula prebačeni u logor na Crvenom krstu u Nišu, da bi nekoliko meseci kasnije bili prebačeni u Banjički logor (Anhaltelager Dedinje) u Beogradu, odakle su krajem juna odvedeni u „ciganski logor“, deo Aušvica. Kroz sudbinu ove grupe Roma razmatra se i rasistička politika nacionalsocijalističkog režima prema Romima i Sintima sa konačnom konsekvencom – njihovim masovnim fizičkim uništenjem, genocidom (Porajmos).

Ključne reči: Drugi svetski rat, Balkan, rasizam, Romi i Sinti, Banjica, Aušvic, Pharrajmos.

Trupa sastavljena od nekoliko porodica (sa ukupno 34 člana – muškaraca, žena i dece) povezanih rođačkim vezama, koju je predvodio najstariji član Karl Blum, krenula je iz Nemačke u proleće 1942. godine na putovanje preko severne Italije i Balkana (Zagreb, Beograd, Bukurešt, Sofija), kršeći stroge zabrane nacističkih vlasti. Na putu je bilo rođeno i dvoje dece. Početkom 1943. trupa je stigla u Tursku, ali su turske vlasti zbog sumnjivih dokumenata odbile da im dozvole boravak na svojoj teritoriji, što je skrenulo pažnju nemačkih predstavnika u Istanbulu. Blum i njegova trupa vraćeni su na bugarsku teritoriju, da bi ih krajem januara 1943. u okupiranom Skoplju uhapsila bugarska policija i predala nemačkoj policiji. Prebačeni su u nemački logor na Crvenom krstu u Nišu, odakle su posle nekoliko meseci bili transportovani u Banjički logor (Anhaltelager Dedinje) u Beogradu. Krajem jula 1943. upućeni su na poslednje odredište, u „ciganski logor“ – deo logorskog kompleksa Aušvic, gde su stradali. Kroz sudbinu ovih nekoliko porodica nemačkih Roma (Sinti), zabeleženu u dokumentima nemačkih okupacionih vlasti u Beogradu, u članku se razmatra i širi kontekst – rasistička politika nacional-socijalističkog režima prema ovom manjinskom narodu, ali i rašireni tradicionalni antiromski diskurs u evropskim zemljama, usled čega  je tokom Drugog svetskog rata stvoreno okruženje koje je dovelo do genocida (Porajmos) nad Romima i Sintima, kako u nacističkim logorima  smrti, tako i na stratištima i logorima širom Evrope. Putovanje Karla Bluma i njegove trupe kroz Jugoistočnu Evropu 1942–1943, sa tragičnim krajem, može se posmatrati i kao paradigma svih neuspelih bekstava od genocidne prakse nacionalsocijalističkog i njemu savezničkih režima tokom Drugog svetskog rata.

Nazad