Milutin Živković

Institut za savremenu istoriju, Beograd

mzivkovickv@gmail.com 

Od okupatora do saveznika. Prelazak divizija „Venecija“ i „Taurinense“ na stranu JVuO i NOVJ posle kapitulacije Italije

Apstrakt: Članak govori o sudbini italijanskih divizija „Venecija“ i „Taurinense“ koje su posle izlaska Italije iz rata odlučile da se pridruže jugoslovenskim pokretima otpora. Akcenat je stavljen na njihov vojni kapacitet, događaje koji su doveli do saradnje između bivših protivnika, odnosno na političko-ideološka iskušenja novih saveza. Rad je pisan na osnovu arhivske građe iz Arhiva vojnog odeljenja Generalštaba Republike Italije u Rimu, te Vojnog, Državnog arhiva Srbije i Arhiva Jugoslavije, kao i na osnovu domaće i strane naučne literature.

Ključne reči: Drugi svetski rat, Kraljevina Italija, divizija „Venecija“, divizija „Taurinense“, partizani, četnici, Đovani Oksilija, Lorenco Vivalda, Peko Dapčević, Dragoljub Mihailović

Rezime: Posle kapituacije Italije njena je vojska na Balkanu počela da se raspada pod udarima Nemaca, manje pokreta otpora, gubeći kontrolu nad velikim teritorijama „spazio vitale-a“ na evropskom jugoistoku. Jedan deo trupa odabrao je da povratak u domovinu „zasluži“ boreći se protiv bivših saveznika, rame uz rame sa dojučerašnjim neprijateljima. Najveća jedinica takvog karaktera van Italije bila je divizija „Garibaldi“, nastala većinom od vojnika divizija „Taurinense“ i „Venecija“. Pored boraca, one su snagama NOVJ i JVuO pružile ogromno naoružanje i tehniku, kao i neophodne kadrove za njihovo prerastanje u ozbiljniju oružanu silu. I italijansko-četnički i pogotovo italijansko-partizanski savez bili su opterećeni dešavanjima iz vremena okupacije, jer su pripadnici „Taurinense“ i „Venecije“ vodili brojne sukobe sa gerilcima, vršili hapšenja i interniranja komunista i ravnogoraca i počinili brojne ratne zločine nad civilnim stanovništvom.