Aleksandar Raković

Jugoslovenska rok opera Gubec-beg (1973–1984) – Pozorišni spektakl i kulturna diplomatija

Apstrakt:

Rad pokazuje kako je nastala prva jugoslovenska rok opera Gubec-beg, prikazuje put kojim je spektakularna predstava stigla na repertoar Zagrebačkog gradskog kazališta „Komedija“ i scenu koncertne dvorane „Vatroslav Lisinski“. Pored toga predstavlja kakvu važnost je ova rok opera imala za kulturu u Jugoslaviji, ali i u inostranstvu, gde je postala vid jugoslovenske kulturne diplomatije, i pokazuje odnos javnosti prema ovoj predstavi. Rad je pisan na osnovu arhivske građe iz Arhiva Jugoslavije, Diplomatskog arhiva Ministarstva spoljnih poslova Republike Srbije, domaće štampe i periodike (zabavne, muzičke, dnevne, omladinske, političke, muzikološke, pozorišne), naučne i stručne literature.

Ključne reči: rok opera Gubec-beg, kulturna diplomatija, kazalište Komedija, Lisinski, rokenrol, socijalizam, Jugoslavija

Rezime

Ideja o muzičkom izvođenju Gubec-bega stvorena je 1973. kada su jugoslovenski narodi slavili 400 godina od Seljačke bune hrvatskih i slovenačkih kmetova protiv feudalnog gospodara Franje Tahija (1573). U socijalističkoj Jugoslaviji društveni ambijent je od 1945. kreiran tako da se mogla napraviti i fuzija između borbe radnika i seljaka i novih omladinskih i kulturnih trendova. Stoga je u javnosti uvek podvlačen jugoslovenski karakter ove rok opere. Prvo praizvođenje rok opere Gubec-beg zagrebačkog kazališta „Komedija“ održano je u koncertnoj dvorani „Vatroslav Lisinski“ u Zagrebu 5. marta 1975. Gubec-beg je smatran najvećim spektaklom koji je do tada igran na jugoslovenskim pozorišnim scenama. Poseban značaj ova rok opera je imala u inostranstvu, gde je ostvarila veliki uspeh u okviru jugoslovenske kulturne diplomatije prema Italiji, Sovjetskom Savezu i Mađarskoj.