Rezime
Filip Mitričević
Načini na koje nikada nisam razmišljao o svom pradedi:
esej o potencijalima fotografije kao istorijskog dokumenta
Apstrakt: Ovaj rad je na tragu odgovora na teorijsko pitanje o potencijalu fotografije kao istorijskog izvora. On ne pretenduje na klasičnu istorijsku rekonstrukciju, već predstavlja pokušaj da se na osnovu korelacije uzorka porodičnih fotografija, oralne istorije i teorijskih tekstova pokaže domet ovog vizuelnog medija u istorijskom istraživanju. Upotrebom veoma izraženog „ličnog glasa autora“ rad pretenduje da određena „posebna mesta“ dovede u vezu sa širim kontekstom i opštom teorijom. U svrhu pokazivanja ograničenosti fotografije kao istorijskog izvora, autor će koristiti fotografije svog pradede, nastale tokom zarobljeništva u Drugom svetskom ratu.
Ključne reči: fotografija, Drugi svetski rat, istoriografija, izvori, Rolan Bart
Mnogo češće upotrebljavana kao primarni istorijski izvor ili prosto u ilustrativne svrhe, fotografija se retko uzima kao predmet teorijskih razmatranja. Teorijske predstavke u ovom radu fotografiju dovode u vezu sa pratećim tekstom i preispituju granice kontekstualnosti koju ovaj medij poseduje. Preko pojmova „prepoznavanja“ i „iskopavanja“ povlači se linija između kapaciteta posmatrača da uspostavi personalnu vezu sa prikazanim subjektom i prema njemu se odredi kao delu proživljenog iskustva ili kao predmetu potpuno nezavisne analize. Preko primera fotografija svog pradede u zarobljeničkom logoru tokom Drugog svetskog rata, autor pokazuje odvojenost između sebe, posmatrača, i subjekta koji – iako podrazumeva određenu emotivnu vezu – predstavlja udaljeni objekat istorijske analize. Kroz odnos fotografija i pratećeg teksta (pisama poslatih sa fotografijama) ispitani su limiti konteksta vizuelnih predstava i krajnje granice faktualne ekskavacije. Izazivajući uvek nove dileme i pitanja, fotografija se pokazala kao vrlo ograničena u davanju definitivnih odgovora. Medij koji ima nesumnjiv kapacitet da ovekoveči trenutak i na taj način pruži određenu informaciju, limitiran je u svrsi izgradnje narativa. Fotografija se, na kraju, definiše u okvirima „graničnog“ ili „liminalnog“ prostora između znanja i njegove nedostižnosti.