Dragiša D. VASIĆ
Filozofski fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci
dragisa.vasic@ff.unibl.org

Istorija i nacionalni identitet u sarajevskoj magli: primjeri politizacije i mitologizacije bošnjačkog istorijskog narativa

Apstrakt: U radu se razmatraju noviji drastični primjeri politizacije i mitologizacije bošnjačke istoriografije i cjelokupnog bošnjačkog istorijskog narativa: sporna preimenovanja ulica i škola u Sarajevu, „Bosanska dolina piramida“, predimenzionisanje ratnih stradanja i festival istorije 2019. godine. U pozadini razmatranih primjera razotkriva se ideologija i politika koja teži učvršćenju nacionalnog identiteta Bošnjaka i unitarnoj i centralizovanoj Bosni i Hercegovini, a radi ostvarenja tih težnji potencira neprijateljstvo prema susjedima, naročito prema Srbima.

Ključne riječi: istorija, politizacija, mitologizacija, Sarajevo, Bosna i Hercegovina

Rezime

U razmatranim primjerima uočljivo je nastojanje da se istorijskim, zapravo pseudoistorijskim narativom legitimiše politika učvršćenja identiteta Bošnjaka. U tu svrhu se konstruišu najnevjerovatniji mitovi („Bosanska dolina piramida“, „homo bosniacus“ i sl.), veličaju kolaboracionisti iz Drugog svjetskog rata i potencira neprijateljstvo prema Hrvatima i naročito Srbima. Zajednička patnja i sjećanje na nju ujedinjuje naciju, čineći neprelazan ponor prema zločincima i u tome je svrha mitomanije i megalomanije u predstavljanju stradanja muslimana/Muslimana/Bošnjaka u prošlosti. U Historiji Bošnjaka Mustafa Imamović piše o „deset velikih genocida“ koje su počinili susjedni narodi, a najviše Srbi. I u novim zakonima o obrzovanju, udžbeničkim dopunama i nastavnim programima u Kantonu Sarajevo centralno mjesto zauzima „genocid u Bosni i Hercegovini“ u ratu 1992–1995, koji se poredi sa Holokaustom. Ideologiji i politici kojoj služi taj pseudoistorijski narativ smeta Republika Srpska, književni velikan i narodni tribun Petar Kočić, kao i istoričari iz Srpske, Srbije i šire koji nisu spremni da doprinesu takvom narativu. Izgleda da je Karl Dojč bio u pravu kada je parafrazirajući Ernesta Renana kazao da su „nacije zajednice koje povezuje zajednička kriva slika o prošlosti i mržnja prema susjedima“.