Tokovi istorije 1/2019

Uroš D. MIKETIĆ

Nikola Pašić na karikaturama Politike 1921–1929. godine

Apstrakt: Krupna politička figura prve četvrtine XX veka, Nikola Pašić, obeležio je svojim radom početni period Kraljevine SHS. Istraživanje prikazuje njegovu političku aktivnost dvadesetih godina XX veka viđenu kroz karikature lista Politika. Shodno svom dominantnom uticaju na pravac jugoslovenske politike, Pašić se vrlo često pojavljivao na karikaturama. U izlaganju smo formirali nekoliko tematskih celina. Karikature se fokusiraju na njegovu neprikosnovenu ulogu u Radikalnoj stranci i na domaćoj političkoj sceni, odnose sa drugim političkim subjektima (Džemijet, HRSS–HSS), a prezentovane su i pojedine lične crte. Formirana slika Pašića na karikaturama je bila negativna.

Ključne reči: karikatura, Politika, Kraljevina SHS, Nikola Pašić, 1921–1929.

Rezime

U periodu između 1921. i 1929. godine, u beogradskom dnevnom listu Politika objavljeno je na desetine karikatura sa Nikolom Pašićem kao glavnim likom. On je tretiran u kontekstu partijske hegemonije, zatim kao dominantan političar Kraljevine SHS, kao i kroz odnos sa određenim strankama (Džemijet i HRSS/HSS Stjepana Radića), a prikazane su i neke njegove lične osobine. Karikature su predstavljale suverenu prevlast Radikalne stranke u kontekstu grubih obračuna sa unutrašnjom opozicijom i njenu dominaciju na jugoslovenskoj političkoj sceni. Međupartijski odnosi Pašića i Radikalne stranke sa Džemijetom i HRSS/HSS pokazali su svu političku korupciju vođe radikala kada je u pitanju dolazak na vlast ili opstanak, čak i po cenu da oni budu štetni po interese vlastitog naroda. Prikazan kao neprincipijelan i nedemokratski političar, u Politikinim karikaturama istican je i njegov skepticizam, nepotizam i dr. Prema svemu, slika koja je formirana o Pašiću bila je uglavnom negativna, bez obzira na to da li je njegov karakter u stranačkom životu interpretiran na državnom nivou, u pravcu međustranačkih odnosa ili, u užem smislu, naglašavanjem određenih negativnih osobina.